ֆիզիկա

Հաստատուն մագնիսներ

1. Թվարկել մագնիսից ձգվող նյութեր:

2. Որ մարմիներնն են կոչվում հաստատուն մագնիսներ:

3. Մագնիսի որ մասերն են անվանում մագնիսի բեևեռ:

1. Ասեղ, քորոց, երկաթի հատվածը և երկաթե ու պողպատե այլ առարկաներ:

2. Ի տարբերություն երկաթի` պողպատից և մի շարք այլ համաձուլվածքներից պատրաստված մարմիներն իրենց մագնիսական հատկությունները պահպանում են շատ ավելի երկար ժամանակ: Այդպիսի մարմիներն կոչվում են` հաստատուն մագնիսներ:

3. Մագնիսի այն տեղամասերը, որտեղ մագնիսական ազդեցությունն առավելագույնն է, կոչվում են` մագնիսի բեևեռ:

Այսօրն է ծնվել` Մենդելեև Դմիտրի Իվանի, (փետրվարի 8), 1834, Տոբոլսկ - հունվարի 20 (փետրվարի 2), 1907 Սանկտ Պետերբուրգ) ռուս քիմիկոս, ֆիզիկոս, երկրաբան, տնտեսագետ, տեխնոլոգ, բազմակողմ գիտնական, ուսուցիչ, գյուտարար:1869 թվականին բացահայտել է քիմիական տարրերի պարբերականությանօրենքը՝ բնագիտության մնական օրենքներից մեկը։ Թողել է մոտ 500 տպագրական աշխատություններ, որոնց մեջ է դասական «Քիմիայի հիմունքները»՝ առաջին կառուցվածքային շարադրանքը անօրգանական քիմիայից։

Դ. Ի. Մենդելեևը գիտության շատ բնագավառների հիմնային հետազոտությունների հեղինակ է, ինչպիսիք են

քիմիան, քիմիկան տեխնոլոգիաները, ֆիզիկական, չափագիտությունը, օդագնացությունը,

օդերևութաբանությունը, գյուղատնտեսությունը, տնտեսագիտությունը և այլ գիտություններ, որոնք սերտորեն

կապ ունեին Ռուսաստանի արտադրողական ուժերի զարգացման կարիքների հետ։ Նա հիմք է դրել

լուծույթների տեսությունը, առաջարկել է նավթի բաժանման ֆրակցիոն մեթոդը, հայտնագործել է անծուխ

վառոդի տեսակներից մեկը, պրոպագանդել է հանքանյութերի օգտագործումը, երաշտային հողերի ոռոգումը։

1865-1890 թվականներին եղել է Պետերբուրգյան համալսարանի պրոֆեսոր։

02.08.2016

29.-Կողմնացույց: Երկևբրի մագնիսական դաշտը

Կողմանցույցի ցուցանակի վրա նշվում են հորիզոնի կողմերը (N` հյուսիս, S` հարավ, E` արևիլիք, W` արևմուտք): Կողմանացույցի տուփը պտտելով այնպես, որ ցուցանակի` հյուսիսային բևեռին, կարող ենք որոշել հորիզոնի կողմերը տվյալ վայրում:

Առաջին` Երկիրը մի հսակայական մագնիս է, որի մագնիսական դաշտի գծերի ուղղությամբ էլ դասավորվում է կողմնացույցի սլաքը տարծության տվյհալ կետում:

Երկրորդ` Երկրի հյուսիային աշխարհագևական բևեռի մոտ նրա մագնիսկան դաշտի հարավային բևեռն է, իսկ հարավային աշխարհագրական բևեռի մոտ` հյուսիսայնին մագնիսական բևեռը: Դա պատճառը, որ կողմնացույցի սլաքի հյուսիասային բևեռը, ձգվելով Երկրի մագնիսկան հարավային բևեռից, ուղղվում է դեպի հյուսիս:

Դիտումները ցույց են տալիս, որ Երկրի աշխարհագրական և մագնիսական բևեռները ճշգրոտորեն չեն համընկնում: Արդեն 19-րդ դարում ուսումնասիրությունների արդյուքում պարզվել է, որ Երկրի հյուսիսային աշխարհագրական բևեռին մոտենալիս մագնիսկան դաշտի մագնիսական գծերն ավելի ու ավելի են շեղվում հորիզոնական ուղղությունից և հյուսիսային լայնության 75աստիճանի ու արևմտյան երկանության 99աստիճանի մոտ կարծես մտնումեն  Երկրի մեջ` ցույց տալով, որ հենց այդտեղ է Երկրի հարավային մագնիսկան բևեռը: Երկրի հյուսիսային մագնիսական բևեռը հարավային աշխարագրական բևեռի մոտ է. նրա կոորդինատներն են`  հարավային լայնության 67աստիճանը և արևելյան երկարության 140աստիճանը: Նշվածից հետևում է, որ կողմանցույցի սլաքը միայն մոտավոր ցույցէ տալիս հյուսիս-հարավ ուղղությունը, և սխալն ավելի է մեծանում աշխարհագրական  բևեռներին մոտենալիս:

Երկրի վրա կան վայրեր, որտեղ մագնիսկան սլաքի ուղղությունը չի համընկնում սպասված ուղղությանը: Այդ երևույթը կոչվում է մագնիսկան շեղում (անոմալիս):

30. Մագնիսկան դաշտի ազդեցությունը շարժվող լիցքի վրա

Այն ուժը, որով մագնիսկան դաշտն ազդում է շարժվող լիցքի վրա, անվանում են Լորենցի ուժ: 

Եթե ձախ ձեռքը պահենք այնպես որ պարզած չորս մատերն ուղղված լինեն լիցքակրի շարժման ուղղությամբ, իսկ մագնիսական գծերը մտնեն ափի մեջ, ապա 90աստիճանով բացված բութ մատը ցույց կտա դրական լիցքակրի վրա քազդող Լորեմցի ուժի ուղղությունը: Եթե մասնիկի լիցքը բացասական է, Լորեցի ուժը կունենա հակառակ ուղղությունը:

Լորենցի ուժը հնարավորություն է տալիս ուղորդել, կառավարել լիցքակիրների շարժումը և ունի բազմաթիվ կիրառություններ: Լորենցի ուժի շնորհիվ են աշխատում արագարար կոչվող սարքերը, որոնց միջոցով արագացնում են լիցքավորված մասնիկները, օրինակ, էլեկտրոնները և պրոտոնները` դրանց հաղորդելով շատ մեծ արագություններ: